Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Zambrowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 marca 2019 r.

Sąd Rejonowy w Zambrowie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący – SSR Karolina Malinowska - Krutul

Protokolant – Jadwiga Styła

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 lutego 2019r. w Z.

sprawy z powództwa D. S. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) D. S. z siedzibą w Z.

przeciwko M. D. (1), P. D. (1)

o wydanie rzeczy ruchomej

I.  nakazuje pozwanym M. D. (1) i P. D. (1) , aby wydali powodowi D. S. prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą (...) D. S. z siedzibą w Z. przetrząsacz (...) (...), numer VIN (...), rok produkcji 2012;

II.  zasądza od pozwanych M. D. (1) i P. D. (1) solidarnie na rzecz powoda D. S. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) D. S. z siedzibą w Z. kwotę 1248,00 (jeden tysiąc dwieście czterdzieści osiem) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 kwietnia 2018 r. do dnia zapłaty ;

III.  zasądza od pozwanych M. D. (1) i P. D. (1) solidarnie na rzecz powoda D. S. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) D. S. z siedzibą w Z. kwotę 4847,00 (cztery tysiące osiemset czterdzieści siedem i 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 396/18

UZASADNIENIE

Powód D. S. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) D. S. z siedzibą w Z. pierwotnie - 3 marca 2014 roku - wniósł pozew przeciwko M. D. (2) , domagając się zasądzenia kwoty 24.600,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 13 lipca 2013 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania.

Sąd Rejonowy w Zambrowie nakazem zapały wydanym postępowaniu upominawczym nakazał pozwanemu zapłatę żądanej kwoty (k. 19).

W ustawowymi terminie pozwany M. D. (3) wniósł sprzeciw od w/w nakazu zapłaty (k. 24-25). Powołał się na okoliczność, iż wystąpienie z niniejszym pozwem stanowi naruszenie art. 5 kc bowiem strony ustnie ustaliły, iż wydłużają termin płatności zaległych należności do sierpnia 2014 ze względu na zły stan zdrowia pozwanego.

W toku procesu pozwany M. D. (2) zmarł stąd postanowieniem tut. Sądu z dnia 22 lipca 2014 postępowanie zawieszono (k. 69).

Powód po ostatecznej zmianie powództwa wnosił o podjęcie postępowania przeciwko następcom prawnym pozwanego oraz nakazanie następcom prawnym pozwanego : M. D. (1) i P. D. (1), aby wydali powodowi przetrząsacz C. (...), Nr VIN : (...), rok produkcji 2012, zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwoty 1248 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 kwietnia 2018 roku do dnia zapłaty tytułem zryczałtowanych kosztów odbioru i spieniężenia – zgodnie z § 7 ust. 6 zwartej przez strony umowy. Dotychczasowe żądanie pozwu powód zakwalifikował jako żądanie ewentualne zgłoszone w drugiej kolejności (k. 73-74). Podtrzymał żądanie odnoście zwrotu kosztów procesu.

Tutejszy Sąd postanowieniem z dnia 30 października 2018 r. podjął postepowanie w sprawie przeciwko następcom prawnym pozwanego: M. D. (1) i P. D. (2).

Sąd ustalił i zważył następujący stan faktyczny :

Strony M. D. (2) oraz powód D. S. zawarły w dniu 21 maja 2013 roku umowę kupna sprzedaży. Pozwany w ramach prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego zakupił u powoda maszynę fabrycznie nową – przetrząsacz C. (...), Nr VIN : (...), rok produkcji 2012. Powód wystawił fakturę z odroczonym terminem płatności. Uzgodniona cena sprzedaży – 24.600 złotych miała być płatna w ratach : do dnia 31.12.2013 – kwota 800 złotych, do końca stycznia 2014 – kwota 10.800 złotych, do końca lutego 2014 – 13.000 złotych.

M. D. (2) nie opłacił należności wynikającej z wystawionej faktury VAT. Kwota pozostała do zapłaty to 24.600,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wymagalności faktury. W dacie zakupu maszyny rolniczej pozwany cierpiał na chorobę nowotworową, o czym jego żona i syn wiedzieli. Spadkobiercy M. D. (2) uczestniczyli w transakcji kupna-sprzedaży: negocjacjach warunków umowy, odbiorze faktury, a odbiór maszyny odbył się za ich bezpośrednim udziałem. Przetrząsacz został wydany synowi M. P.. Cenę miał zapłacić M. D. (2), stąd na niego została wystawiona faktura, przyjęta zaś przez M. D. (1).

M. D. (2) zmarł 20 lipca 2014 roku , zaś spadek po nim na podstawie ustawy nabyli żona M. D. (1) i syn P. D. (1), po ½ części każde z nich, z dobrodziejstwem inwentarza.

Powyższy stan faktyczny był bezsporny . Sąd ustalił go na podstawie : umowy (k. 85-87), faktury (k.10), wezwań do zapłaty (k. 11, 13), postanowienia Sądu w sprawie (...) (k. 84).

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do oceny stanu prawnego.

Zgodnie z § 7 ust. 1 i 5 umowy stron sprzedającemu przysługuje prawo własności przetrząsacza do czasu uiszczenia ceny przez kupującego- całej ceny brutto (zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej). W przypadku naruszenia postanowień umowy lub zwłoki przez kupującego w zapłacie należności sprzedawca ma prawo odbioru urządzenia od kupującego i jego dalszej odsprzedaży. W ocenie Sądu wynika z powyższego jednoznacznie, iż powodowi nadal przysługuje prawo własności do rzeczy – przedmiotowego przetrząsacza.

W sprzeciwie od nakazu zapały M. D. (2) uznał dług („pozwany nie zamierzał i nie zamierza uchylać się od płatności, a jedynie prosi o więcej czasu, by móc zgromadzić środki pieniężne”). Śmierć M. D. (2) spowodowała zatem jedynie aktualizację zobowiązania pozwanych.

Strony w zwartej umowie sformułowały zastrzeżenie umowne – zastrzeżenie własności przez sprzedawcę , które to w braku odmiennego postanowienia w umowie (zgodnie z art. 589 kc) uważa się za przeniesienie własności na kupującego pod warunkiem zawieszającym. Skutkiem zastrzeżenia warunku zawieszającego jest pozostanie – do czasu wystąpienia zdarzenia przyszłego i niepewnego - prawa własności rzeczy sprzedanej przy sprzedawcy. Przejście własności na kupującego zostaje zatem odroczone w czasie do czasu uiszczenia ceny przez nabywcę. Nawet gdy rzecz zostaje wydana właścicielem pozostaje sprzedawca, a kupujący ma uprawnienia jedynie do władania rzeczą. W tej sytuacji w orzecznictwie przyjmuje się, że sprzedawcy przysługuje roszczenie o zapłatę ceny jak i roszczenie o wydanie. Stąd też roszczenie powoda o wydanie rzeczy – jako sformułowane jako pierwsze - należało uznać za zasadne (punkt I sentencji orzeczenia).

Zgodnie z § 7 ust. 6 zwartej umowy koszty odbioru urządzenia oraz jego spieniężenia obciążają kupującego . Strony ustaliły, iż zryczałtowane koszty odbioru i spieniężenia wynoszą 15 % pierwotnej ceny netto za to urządzenie. Cena netto wynosiła 20.000 złotych, co oznacza że zryczałtowana opłata 3000 złotych. Pozwani zapłacili na rzecz powoda kwotę 1752 złotych, powód zarachował zapłaconą przez pozwanych kwotę na poczet zryczałtowanej opłaty, co oznacza, że pozwani pozostają dłużni jeszcze 1248 złotych, stąd taką kwotę Sad zasądził (pkt. II sentencji orzeczenia).

Odnosząc się do stanowiska pozwanych i zarzutu pozwanych - przedawnienia roszczenia o wydanie – zdaniem Sądu okazał się on niezasadnym. W realiach niniejszej sprawy dokonana przez powoda zmiana powództwa nie stanowiła bowiem zgłoszenia nowego powództwa zamiast lub obok pierwotnego. Żądanie tak główne jak i ewentualne oparte są na tym samym stosunku zobowiązaniowym i nie mają samodzielnego bytu. Przy zachowaniu ciągłości postepowania zmieniła się tylko treść żądania powoda t.j. treść wniosku skierowanego do sądu przy niezmienionej podstawie faktycznej powództwa. Powód wytoczył pozew w marcu 2014 roku przeciwko M. D. (2), co zdaniem Sądu przerwało 3- letni termin przedawnienia.

Na marginesie jedynie Sąd zauważa, iż nawet przy przyjęciu – w zakresie przedawnienia – odmiennego stanowiska (t.j. stanowiska pozwanych), od czego tutejszy Sąd jest daleki, wówczas uwzględnienie zarzutu przedawnienia stanowiłoby naruszenie podstawowych zasad współżycia społecznego (art. 5 kc) - zasady uczciwości i zwykłej sprawiedliwości ludzkiej . Trzeba mieć bowiem na uwadze, że M. D. (2) już w dacie podpisywania przedmiotowej umowy chorował na nowotwór, o czym jego rodzina wiedziała. Warunki zawarcia umowy były znane rodzinie M. D. (2) : żonie M. i synowi P., którzy uczestniczyli w transakcji umowy kupna – sprzedaży i znali stan zdrowia – męża i ojca, zatem liczyli się z faktem że zaciągając zobowiązanie nie będzie w stanie go wykonać. Uwzględnienie zatem zarzutu przedawnienia prowadziłoby do sytuacji, iż spadkobiercy M. D. (2) uzyskają maszynę o wartości 24.600 złotych za kwotę 1752 złotych, zatem do ich bezpodstawnego wzbogacenia. Tym bardziej, iż po lekturze akt Sąd ma wrażenie, iż zapłata ceny była przeciągana w czasie, najpierw przez samego M. D. (2), który swoją postawę starał się usprawiedliwić ciężką nieuleczalną chorobą, a potem przez samych już jego spadkobierców.

Pozwani powoływali się również na ich rzekomą ograniczoną odpowiedzialność za długi spadkowe. Tymczasem w ocenie Sądu na treść umowy nie wpływa również okoliczność ograniczonej odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie zobowiązanie nieżyjącego M. D. (2) nie można zaliczyć do długu spadkowego. M. D. (2) zmarł nie wypełniając swego zobowiązania. Wolą stron umowy sprzedaży było , aby świadczenie M. D. (2) wykonane było przez niego osobiście. Śmierć spowodowała zatem wygaśnięcie jego zobowiązania i aktualizowała zobowiązanie pozwanych: zobowiązanie do zapłaty lub do wydania rzeczy, której właścicielem nadal był sprzedający. Jak przyjmuje się w doktrynie pewne zobowiązania mogą powstać na skutek wygaśnięcia stosunku prawnego, którego podmiotem był spadkodawca w chwili śmierci, na przykład obowiązek wydania przedmiotu (tak: Andrzej Kidyba - Komentarz do kodeksu cywilnego).

Mając na uwadze art. 922 kc przyjmuje się , że dane zobowiązanie stanowi dług spadkowy jeśli spełnia cztery podstawowe kryteria: ma charakter cywilnoprawny, ma charakter majątkowy, nie jest ściśle związane z osobą zmarłego, nie przechodzi na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Tymczasem w ocenie Sądu trzeci i czwarty warunek nie jest spełniony w przypadku przedmiotowego zobowiązania. Spadkobiercy M. D. (2) uczestniczyli co prawda w transakcji kupna-sprzedaży, jednakże nabywcą rzeczy miał być M. D. (2), cenę miał zapłacić M. D. (2), stąd też na niego została wystawiona faktura do zapłaty. Zobowiązanie zatem było ściśle związane z osobą zmarłego. Ponadto podkreślić należy raz jeszcze prawo własności maszyny rolniczej nigdy nie przeszło na M. D. (2).

Jedynie na marginesie Sąd zauważa, iż analogicznie przyjmuje się w doktrynie choćby co do zobowiązań wynikających z umowy przedwstępnej zawartej przez spadkodawcę do zawarcia umowy przyrzeczonej, które to jak się przyjmuje nie są długami spadkowymi.

Niezależnie od powyższego, zważyć też trzeba, iż nabycie spadku z dobrodziejstwem inwentarza daje podstawę do powoływania się na to zdarzenie w toku postępowania egzekucyjnego jako na podstawę do ograniczenia odpowiedzialności (tak też SA w Szczecinie w wyroku z dnia 29 maja 2012 roku, I ACa 288/12), nie na etapie postępowania rozpoznawczego.

Z powyższych względów orzeczono jak w pkt. I i II sentencji wyroku.

Zwrotem kosztów procesu obciążono solidarnie pozwanych jako przegrywających spór sądowy, stosownie do treści art. 98 kpc (pkt. III orzeczenia).